Μια αποβολή στο πρώτο τρίμηνο στην Ελλάδα δεν ακολουθείται από κάποιο τελετουργικό όπως είναι η κηδεία. Και αυτό είναι κάτι που συχνά λείπει στους γονείς αυτούς, ένα τελετουργικό αποχαιρετισμού του μωρού που πέθανε, μια κοινωνική διαδικασία που συμβάλλει στην αναγνώριση της ύπαρξης, του περάσματος του πλάσματος αυτού από τον κόσμο μας.

Σύμφωνα με τον ψυχοθεραπευτή Francis Weller το ομαδικό τελετουργικό είναι ένα μέσο για να συντονιστούμε οι άνθρωποι μεταξύ μας, με τη φύση και με τους αόρατους κόσμους του πνεύματος, της ψυχής (Weller, F., (2015). The Wild Edge of Sorrow. North Atlantic Books, 73). Είναι μια διαδικασία που ξεπερνά τα λόγια, έχει σύμβολα, ενώνει τους ανθρώπους με τρόπους άρρητους, και βοηθά σημαντικά στο να διαχειριστούμε και να εκφράσουμε συναισθήματα που στην καθημερινότητα δεν μπορούμε εύκολα να κάνουμε. Και ασφαλώς συμβάλλει στο να φωτίσουμε, να αναγνωρίσουμε και να προσφέρουμε χώρο και τίμηση σε ένα γεγονός όπως είναι μια αποβολή στις πρώτες εβδομάδες της κύησης, στην 6η εβδομάδα, στην 7η, στην 9η κλπ.

Όπως προανέφερα παραπάνω, επέλεξα στο κείμενο αυτό να εστιάσω στις αποβολές του πρώτου τριμήνου γιατί στερούνται τελετουργικού έτσι κι αλλιώς, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι και σε οποιαδήποτε άλλη εμπειρία απώλειας εγκυμοσύνης ή νεογνικής απώλειας δεν είναι εξίσου σημαντική και βοηθητική μια τελετουργική διαδικασία. Ας μην ξεχνάμε επίσης και τις περιπτώσεις υπογονιμότητας, στις οποίες μπορεί να μην υπάρχει καν έμβρυο, αλλά υπάρχει πένθος για το έμβρυο που δεν ήρθε ποτέ, όπως και για όλα τα όνειρα και τις προσδοκίες που δεν πραγματοποιούνται.

Ωραία στη θεωρία λοιπόν. Τι γίνεται όμως στην πράξη? Πώς μπορούμε να κάνουμε ένα ομαδικό τελετουργικό? Τι μορφή θα έχει, πώς θα το οργανώσουμε? Ας δούμε παρακάτω μερικές φράσεις που βοηθούν στην περαιτέρω κατανόηση μιας τελετουργικής διαδικασίας πένθους.

• Μπορεί να γίνει μία φορά, ή σε τακτά διαστήματα: αν γίνεται για αποχαιρετισμό πραγματοποιείται μία φορά, αν γίνεται για τίμηση και ενθύμηση μπορεί να επαναλαμβάνεται π.χ. κάθε χρόνο στην επέτειο του θανάτου

• Είναι προσωποποιημένο με βάση το αίτημα, τις ανάγκες και τον πολιτισμό της ομάδας: το διαμορφώνουμε με βάση το σκοπό για τον οποίο γίνεται, το τι μας αρέσει ή μας συνδέει με το μωρό που πέθανε, αλλά και με τις δικές μας συνήθειες, γούστα και κοσμοθεωρία. Ενδεικτικά παραδείγματα: φύτευση ενός δέντρου στον κήπο με συνοδεία μουσικής, βόλτα στη θάλασσα απαγγέλοντας αυτοσχέδια ποιήματα, κοινό μαγείρεμα (γονιών, αδερφιών αν υπάρχουν, παππούδων, γιαγιάδων κλπ) και ταυτόχρονο μοίρασμα στιγμών από την εγκυμοσύνη

• Το ομαδικό τελετουργικό συνδέει τους πενθούντες μεταξύ τους, και δίνει χώρο στον καθένα να βιώσει αυτό που χρειάζεται και αυτό που επιθυμεί: είναι μια πολύ ιδιαίτερη εμπειρία που αν διαμορφωθεί με σεβασμό και αγάπη, τότε μπορεί παράλληλα να δημιουργήσει χώρο για όλους σαν ένα σώμα αλλά και για τον κάθε συμμετέχοντα ξεχωριστά να εκφραστούν, να αφεθούν, να συνδεθούν μέσα από τον κοινό πόνο και τις αναμνήσεις, μπορεί η διαδικασία αυτή να γίνει μια αγκαλιά για τη μητέρα, για τον πατέρα, για όλους όσους αγγίζει η απώλεια αυτή
  

• Τιμά και φέρνει στο φως μια εγκυμοσύνη και ένα μωρό την ύπαρξη των οποίων λίγοι γνώριζαν: Σε αρκετές περιπτώσεις αποβολής μέχρι την 12η βδομάδα κύησης καθώς και σε προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης που δεν ευόδωσαν, το περιβάλλον δεν γνωρίζει ότι υπήρξε εγκυμοσύνη ή απόπειρα για εγκυμοσύνη. Ένα ομαδικό τελετουργικό μπορεί να βοηθήσει στο να αναγνωριστεί το γεγονός αυτό, και να βρει το χώρο που του αξίζει στην ιστορία της κάθε οικογένειας που το βίωσε

• Μπορούν να χρησιμοποιηθούν αναμνηστικά της κύησης (υπερηχογράφημα, τεστ εγκυμοσύνης) σαν σύμβολα: ακόμα να βγουν αναμνηστικές φωτογραφίες με ό,τι αντικείμενο μας συνδέει με την εγκυμοσύνη αυτή, ή να χρησιμοποιηθούν αναμνηστικά για την κατασκευή μιας ομαδικής χειροτεχνίας, ενός λευκώματος κ.ο.κ.

  Οι επιλογές και οι δυνατότητες είναι απεριόριστες όσον αφορά τη διαμόρφωση ενός ομαδικού τελετουργικού μετά από μια αποβολή, μετά από μια οποιαδήποτε περιγεννητική απώλεια. Και είναι σημαντικό η πραγματοποίησή του να γίνει με τρόπο που να μας εκφράζει, στον χρόνο που μας ταιριάζει, και με τρόπο που να διασφαλίζει την συναισθηματική ασφάλεια όλων των συμμετεχόντων.

  Τα τελετουργικά είναι από τις πιο αρχαίες και αποτελεσματικές μεθόδους για να διαχειριστούμε μια απώλεια (Doka, K., (2016). Grief is a journey. Atria Paperback, 226). Και αξίζει να τα συμπεριλάβουμε σε μια διαδρομή περιγεννητικού πένθους, γιατί μας βοηθούν στην διαχείριση των συναισθημάτων, και στην ανανοηματοδότηση της νέας μας ζωής.

  Αν επιθυμείτε να κάνετε ένα τελετουργικό και χρειάζεστε βοήθεια, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μου στο email maria@loveandgrief.gr ή τηλεφωνικά στο 6944140481.